Қазақтың бір ауылы екінші ауылға егіз қозыдай ұқсас болып келеді. Малы да, жаны да, ішкен-жегені, киген киіміне дейін солай, қара быламығын ішсе де, қоңыр күйімен қоңыраулатып жүре беретін әлімсақтан қалпы бар. Содан бір айнымайды. Әлемде күн сайын мың түрлі жаңалық жаңғырып жататын шығар, ал, қазақ ауылында жылында болатын құдалық, біреудің жүйрік аты, алғыр тазысы, қала берді бұзаулаған сиырына дейін айға жететін әңгіме, жаңалықтың үлкені. Соны айтады да, шәй ішеді, ет жейді, соңынан әңгімелесіп жатып, тастай қатып ұйқыға кетеді.

Біздің “Диірментөбе” әлгіндей ауылдардан бітім-болмысы жағынан бір бөлек, оқшау тұрған секілді. Теміржол бекетінің тұрғындары тіл-құлағы байланып құм ішінде жатқан адамдар емес, мына дүниеде не болып, не қойғанын өткен-кеткен пойыз­дан еститін, естігенін елге жеткізетін, зама­тында ол туралы пікір түйетін, сосын өткен күнді ұмытып, жаңа күннің жаңалығын іздейтін жандар. Сол жаңалықты ертелі-кеш ағындап жата­тын пойыздар ала келетін. Біздің өмір басқа ауылдан бөлек еді. Кешкілік доп қуып, түнімен ақ сүйек ойнап, сілелеп жүрсек те, таң азаннан көзімізді тырнап ашып, пойыздар өтетін темір жолға иегімізді созып тұратынымыз. Үй көрмеген бала­ның репеті жаман, жүндеген түйедей қара қайысымыз шыққан, қабырғамыз сидиып, омырт­қамыздың қанша екенін ойнап тұрып-ақ санап алуға болатын. Пойыз келіп болмайды, біз тағат таппай, қиыршық тастың үстінде тырағайлап шауып, немесе алысып жатамыз. Пойызға ауыл адам­дары да шығады.

– Ей, сендердің өмірлеріңді маған берсе, тып-тыныш ұйықтап, сиыр сәскеде бір-ақ тұрар едім, – деп арқасындағы дорбасын бір қозғап қойып, бетін көкке қаратып тұрып есінейді. – Кетіңдер әйде.

Біз кетпейміз, себебі бекетке тоқтаған пойызды көрмей  қалсақ, өмірден құралақан қалып, несібемізден айырылғандай сезінеміз. Сол өмірдің ішінде не қызық бар, оны білмей төсегімізде тып-тыныш қалай жатамыз? Мысалы, тоқтаған пойыздан алабажақ киім киген, шашы селеудей, иегіне дейін сары түк басқан орыстар түседі. Олардың сарылығына күннің көзі тайып жығылады. Біздің ауылда да төрт-бес шаңырақ орыс көңірсітіп шошқа бағып отыр. Бірақ бекеттегі орыстардың түр-түсі мыналарға қарағанда дат басқан темір секілді тотығып, қарауытып, орыс дейтіндей ештеңесі қалмаған. 1903-05 жылдары Мәскеуден бері шойын жол тартқанда “алқа-алқамен” абыр-сабырда келіп қалып, кейін қайтуға жол таппай, “Диірментөбенің” көп рулы қазағына сіңіп, орыс деген атымен күн көріп жатыр. Қазақша сөйлегенде жорғадай жосып кетеді, орысшасының өзі “ходи” дегенді “қади” деп, “хорошо” дегенді “қарашо” деп іші-бауырыңа кіріп тұрады. Біреуінің көкеммен бірге арақ ішіп, вокзал атты жалғыз тамның желкесіндегі қарағаштың астында тілі бұралақтап сөйлеп отырғанын талай көрдім. Кейінірек қара танып, ежелеп оқи бастаған кезімде Назаренко, Дедюрин, Кулаков, Ребров деген көршілерге “Путь Ленина” деген газетті поштадан өзім апарып беріп жүрдім. Орыстың табалдырығынан аттасақ болды, әйтеуір шошқасын көрсең де, бір жаңалық “іліп” шығасың, жаңалыққа ынтық болсам керек. Бірақ біздің бекет бұларды “жаңалыққа” жатқызбайды, жай “Диірментөбенің” өздері секілді адамына санайды. Теміржол асып, өзге орыстарды іздеп кететініміз содан. Вокзал басына бір кастрюль айранын көтеріп ауылдас әйелдермен бірге апам да шығады. Сиырдың сүтін ұйытады, айран құйған тегешін отқа бір қыздырып алғасын жан-жағын қымтап, тұмшалап, көлеңке жерге қояды.

– Мұны маған Ребровтың әйелі үйретті, – деп отырады. Отқа бір жалатып алған айран ірімейді, қоюланып, қасық құламастай қоймалжың болады. Сонда орыстар мұны өліп-тіріліп ішеді.

Шынында “атының сыры егесіне мәлім” дегендей, орысқа не ұнайтынын орыс білмесін бе:

– Апашка, одну пиалу айран наливайте! – деп әлгі селеу шаш, секпіл бет, не арық, немесе қарны бүлкілдеген етжеңді орыстың не бір “марқасқалары” вагоннан секіріп түсіп, апамның қолындағы кастрюліне үңіреңдеп, кесе-кесесімен басына көтеріп жатқаны. Әйтеуір әлі мектеп есігін ашпаған, соғыстан соңғы тапшылықтың жұғынын жалап күн көріп жүрген біз секілді бекеттің аш болмаса да арық, бейнет кешпесе де берекелі түрі жоқ балалары орыс деген халықтың өзінің ішіп-жемінен ештеңе аямайтынын сол кезде-ақ білген. Әйтеуір дүниедегі тәтті мен жұмсақ солардың ауызында. Пойыздан қан жалаған күшіктей еріндері қып-қызыл орыс қыздары түссе, шие деген кереметтің етін, сүйегін сырт еткізіп бізге қарай атып жіберетіні бар. Мен “апам айранын қашан сатып болады екен?” – деп қарап тұрмаймын. Өңшең қара сирақ әлгі қыз аузынан атып жіберген шиенің сүйегіне жабыламыз да қаламыз. Пойыздан түскендер күліп жата ма, аяп жата ма, шаруамыз шамалы, себебі ұлттық патриотизм, ұлттық ар-намыстың шала піскен асқабақтай басымызға ене қоймаған шағы. Әлбетте, бұл дүниедегі ғылым деген ұғымнан бейхабармыз, бейхабар болғасын, ғалым боламын деген қиял басымызға кіріп шықпайды. Ойымызда шиенің сүйегі, соны вокзал басындағы құдыққа апарып жуамыз. Жуамыз да, тастың арасына салып, бірде саусақты, бірде шие сүйегін ұрып шағып тастаймыз. Шие сүйегінің ішінде тышқанның құмалағындай дән болады, ол құрғыр сүйкімсіз, әрі ащы. Шиеден еңбегім қайтпағасын әлгі дәнді түкіріп тастап, ертеден айран сатқан апама қарай жүгіремін.

Апам кастрюльдегі айранын түгесіп болмаған, мені көруіне:

– Айран түгел өтпеді, тағы бір пойызды күтетін болдық, – дейді сонадайдан сабырға шақырып.

Ондай үгітке көнсем, “Диірментөбеде” туам ба?

– Пирожки алып бер, – деп етегінен тас қылып ұстап аламын.

– Тағы бір пойыз келсін де. Шамалы тұра тұрсайшы.

– Тұрмаймын.

– Ендеше, пирожки алып бермеймін.

Әрине, бекет баласының бір басына жететін еркелігі болады. Апамның айтқан сөзіне кесірленіп қалам, “бұл айран бүгін өтіп болмас. Шаруасын тындыра салайын” деймін де, кастрюлдегі айранға бір уыс топырақты салып кеп жіберемін. Апам байғұс біресе баласына, біресе айранға қарап, шырылдайды да қалады. Бүлдірдім, енді көп аялдамай, вокзал басынан үйге қарай бүлкілдеп тартып кетемін. Ұзақ тұрсам абырой алмасымды білемін. Осы мінезімнен апам да сақтанып жүретін болды. Алғашқы саудасынан қара бақыр түссе:

– Бақбер-ай, жей ғой, – деп пирожки алып береді. Осылдайша пойыз ішіндегі вагон-дүкеннен резеңке допқа дейін сатып алады. Әке-шешем шәй үстінде:

– Мына Бақбер тентек болып барады, – деп шәйғе қатқан жалғыз сиырдың сүтіндей жарытымсыз ғана айтып қояды. Маған қаратып айтылған әңгіменің жібі түзу болмаса Жақы әжем жақтырмайды. Жақтырмайтынын мен де білемін, сондықтан көкем мен апама қарағанда, Жақы әжемді төңіректеп, жатсам да, сол кісінің ескі қамзолына басымды тығып ұйықтаймын. Әжемнің көнетоз қамзолының етегінде дүниенің жұмағы бар секілді, күнұзақ ауыл арасында жүгіріп, сілесі қатқан балаға құстың ұясындай жылы көрінеді.

“Диірментөбе” деген аты айбатты естілгенімен, үйлері салдыр-салақ, адамның қалтасынан түсіп қалған көр-жердей әр жерде шашылып жатыр. Вокзалдың басында, орысымыз бар, 5-6 шаңы­рақпыз, әкем жол бойындағы бағдарлаушы болға­сын солардың ішіне сыналай еніп кеткен. Жұмысына сай бізге теміржол бастықтарының берген үйі жалғыз бөлме. Ауыл қазағы болсаң, сыртқы есікті ашасың да, етік-байпағыңды шешпес­тен екі аттап төрге шығасың. Ықылым заманнан жол бойындағы жатақтарға шыр бітпеген, біздің де “аяғыңды шешіп шық” деп айтарлық жан ашитын төсегіміз болмаған шығар. Көкем ойлап тапты ма, әлде “Диірментөбедегі” үрдіс солай ма, бір бөлменің ортасын бөліп, орама пеш салынған. Пештің арқасында бір бөлмеміз әп-сәтте екі бөлмеге айналып, кәдімгі қазан үй мен төр үйдің суреттегі сұлбасы пайда болды. Міне “төр үй” беттегі пештің түбінде мені бауырына алып Жақы әжем жатады.

– Балам-ау, қу сүйегің қалыпты, – дейді менің қыр арқамды жұп-жұмсақ алақанымен сипап. – Қабажақтай болып жатырсың. Ертең қыста қалай күн көресің? Ызғырық өкпеңнен өте шығады ғой. Үй аралап сандалғаныңды қойсайшы.

Әжем “сандалма” дегенде, вокзал басынан бір шақырым жердегі төрт үйлі кезерме мен он бес үйді айтып жатыр. “Диірментөбенің” табанында, иті үріп, сиыры мөңіреп, шаңытып жатқан ауылға күнде бір соқпасам, көңілім көншімейді. Онда ойнайтын балалар, туған-туыстарымыз бар. Ит таластырамыз, қораларды түрткілеп тауықтың жұмыртқасын іздейміз, торғай атамыз. Кезермедегі өмір бекеттегі тірліктен әлдеқайда қызық. Біздің тек пойызымыз ғана бар. Есігіміздің көзіне келіп тоқтайды, табалдырығымыздан аттанады. Енді Жақы әжем сол кезермеге де бармай-ақ қойсайшы, “қысты күні өкпеңнен суық өтіп кетеді” дейді. Көңілім құлазып, білтесі лып-лып еткен ондық шамның жарығымен тас төбеге қараймын. Бір заманда осы үйді кісі бойы, қол созым биік етіп кірпіштен өрген де, оның төбесіне бала қары жетпейтін жуан үрлікті ұзынынан тастаған. Сол үрлікке қарамайы кеппеген шпалдарды жарып, жапырлата шабақ салған. Шабақтар бастарын әжемнің жастығына қаз-қатар салып ұйықтайтын ағам Бақытжан, інім Құдайберген, Қайырберген және мен секілді.

– Әже, төбедегі шабақтардың майы кеппей ме? – деймін көзім ұйқыға кетпес бұрын оны-мұны сұрақтар қойып жатып.

Әжем:

– Бақбер, кәлимаңды келтір, – дейді. Сұрағым жауапсыз қалды, бәлкім, оның жауабын әжем де білмейтін шығар. Сондықтан көп тәжікелеспей өзі жаттатқан кәлиманы бастап жіберемін. “Бисмиллаһи, рахман-рах-хим, Алһам диллаһи…”

– О-о, айналайын? – Әжем риза болады. – Бақбержан, саған құдай әруақ, Ленин-Сталин әруағы жар болғай, – дейді өзі де бетін сипап.

– Әже, Ленин мен Сталин деген кім?

– Аталарың ғой…

– Олар тірі ме? Қайда?

– Тыныш, бұлар өлмейтін адамдар. Жат енді. Әйтпесе, сені бар ғой Жарылқағанға айтамын.

Үнім өшіп қалады. Әжем кәлимасына қосып отырса да, Ленин мен Сталиннен қорқады, ал, менің Жарылқаған атын естігеннен зәре-иманым қалмайды. Соғысқа қатысқан кісі, қара жерді қайырып тұрып басатын ағаш аяғы бар. Аяғы ағаштан болғасын арғы жағынан қайыр күтпеймін сірә, бекет басында кездесіп қалсам, алды-артыма қарамай жосып ала жөнелемін. Міне, әжем менің осы осалдығымды біледі де, аузым тыным таппай әрнеңені бір сұрай берсем:

– Ойбай, әне, Жарыл­қаған келе жатыр. Осы жолы сені алып кетемін деп айтыпты.

“Кімге айтқан, оны әжеме неге айтқан, әжем мені шынымен бере сала ма?” деген толып жатқан сауалым көмейімде құмығып, кішкене жүрегім дүрс-дүрс қағып, алған деміме дейін абайлап, байқап жатамын. Басымды тұмшалап алғасын, тұншыға бастаймын да жайменен:

– Әже, Жарылқаған кетті ме? – деймін.

– Тиыш, кетіп бара жатыр, – дегесін аз-кем үнсіз жатамын да, сұрақты тағы бастаймын. – Әже, менің атымды неге Бақбер деп қойған?

– Сенің атың Бақбер емес, Бақберген. Бақбер деп еркелетіп жүрген біз.

– Ендеше, неге Бақберген деп атамайсыздар?

– Ауылда бір Бақберген деген бұзық адам бар еді. Саған соның атын қойдық. Кезінде сен секілді жаман бала болған.

– Ол жаман болғанда не істеген?

– Сауып жатқан түйенің аяғының астынан қайта-қайта өте берген.

Мұны мен бірден түсінемін. Сауып жатқан түйенің аяғының астынан әрлі-берлі өте беру жақсы емес. Бірақ абырой болғанда, түйе деген тұқым-зәузатымызға бітпеген түлік. Жалғыз сиыр бар, жылда бір бұзау табады да, кейін сол бұзаудың қайда кеткенін білмей қаламыз. Не қолды болады, не қасқыр жейді, не пойыз басып кетеді. Оның аяғының астынан өте алмайсың. Сосынғысы үш-төрт жандық, қозыларды туғанын туғандай қақшып алып, көкем “қонақ келген жақсы” деп сойып тастайды. Мен ес білерде бар үш-төрт қой-ешкінің есейгенше басы көбеймеген. Қазақтың “қоңыр күй”, “қоңыраулы күйіміз бар” деген әңгімесі, әжептәуір екен ғой, бізде қоңыртөбел күй де жоқ. Бәлкім, елдің бәрінде де жықпа-жығылма тіршілік шығар. Аузың аққа бірде жетсе, бірде жетпейтін соғыстан кейінгі таршылық кезең. Әйтеуір, бекет басында бір үй лақ мұрнын қанатса, ел болып барамыз. Құлақ жейміз, сирақ береді, соңынан жырау жырлайды.

– Мынау “Палымша” деген ән, – деп жатады.

– О-о, пәлі-деп жұрт желпінісіп отырады.

Содан кейін ұзын-сонар дастан “Көрғұлы” кетеді. “Көрғұлыны”бастай бергенде, көзіме ұйқы тығылып, әжемнің алдында отырып, қылжиып қаламын. Себебі, дастан ұзақ. Бекеттегі аздаған қозы-лақ осындай сыйлы қонақтарға сойылып кетеді. Біздің ырысымыз одан азаймаған шығар.

Көкем сіңірі шыққан жұмысшы ғой, дәулет қайдан бітсін?! Өзінше жаңалыққа құштар, орыс өнегесін көрген, есік алдына дәннен шие еккен жан. Бұған дейін теміржолдың мол суын пайдаланып, орыстардан қалмай бау-бақша егуді бастаған. Орыстың қолының сиқыры бар ма, әлде егін егудің тәсілін біле ме, тастаған дәні апта ішінде мұрттап, құлақ шығарып, бізден екі апта бұрын қияр-помидорын турап жеп отырады. Ондайда мен көршілердің қорасына түсемін. Кештетіп, біздің бақшамыз да жетіледі.

Елде диуана ма, әлде тағдыр жолынан тайып, адасып жүрген жан ба, Дүрман қожа деген кісі болатын. Ел Дүрман келе жатыр десе, есігінің алдына шығып, әулиедей қарсы алып жататын. Дүрман қожа өле-өлгенше үйленбеген, ағайын-туыстан алыстап, елге арқа сүйеп қалған көп мұңлықтың бірі-ау деймін. Ол кісі әңгіме арасында:

— Шіркін, қатыны бар адамның арманы жоқ қой, – деп отыратын.

Одан арғысын мен біліп үлгіре алмадым, бір барған сәтімде ол кісінің өмірден өтіп кеткенін ғана естідім. Міне, сол кісілердің аузынан Қорқыт туралы алғашқы аңыздар құлағымда қалған екен. Сірәсі, мектеп есігін енді ғана ашқан шағым болса керек, бір топ ауыл баласы дария беттегі Қорқыт атаның бейітінің басына бардық. Алдымызда ауылдың ересек балалары:

– Анау тұрған Қорқыттың бейіті, – дейді.

– Кәне!

– Молаға қарап қолыңды шошайтпа. – Әлгі бала кім-кімнің де қолын қағып тастап, табанда тәртіпке шақырады. Өзі тізерлеп алып: – Ал отырыңдар! – дейді.

Жапырлап отыра қаламыз. Аузын жыбыр­латады, “бисмиллаһа, бисмилла” деп мардымды ештеңе айтпастан, қолын жаяды да, бізге қарайды. Қолымызды жаямыз, бетімізді сипаймыз. Сосын аяғымызды аңдап басып ата бейітінің қасына жақындаймыз. Құдайдың құдіретін қарасаңызшы, әлгі бейіттің табанының тең жартысы дария қабағына асылып тіреусіз ауада қалқып тұр, екінші бөлігі жер бетінде. Бейітті әрі жібермей ұстап тұрған сол алақандай ғана жер. Айналасы түгел қорым. Кейінірек марқұм Әуелбек Қоңыратбаевтың жазбасынан: “Қорқыттың өз күмбезін дарияның тасқын суы XIX ғасырдың соңынан бастан бұза бастайды. Бірақ күмбездің қабырғасы өте қалың, өзі күйдірілген кірпіштен өрілген биік болғандықтан жарты ғасыр бойы тасқын судан құламай тұр” деген екен. Ал, Ә.Диваев Қорқыт бабаның бейітін саз кірпіштен қаланған деп бейнелейді. Сонда ауыл балалары 1952 жылы Қорқыт атаның кесенесіне бардық па, әлде басқа бір қорымға кезігіп қалдық па? Кейбір археологтар мен тарихшылар деректеріне жүгінсек, біздің көргеніміз Қорқыт әулиенің қабірі болып шығады. Бұл кейінгі зерттеулерде де мақұлданып жүр. 1998 жылы археолог Т.Мәмиев бастаған экспедицияны осы өңірге жұмсағанымда, Қорқыт қабірі қасынан 77 бейіттің басын құрайтын көп қорымды қазып келді. Ауып баласымыз, ол заманда біздің мақсатымыз, аты аңызға айналған әулиенің жатқан жерін қызықтап көру ғана еді. Ал кейін Қорқыт қабірі суға құлап, сол арадағы дария жарының қимасынан адам сүйектері табылып, олардың басы құбылаға емес, қарсы бағытқа қаратылғаны “Қорқыт ата” кітабында жазылыпты. Сонда Корқыт біздің дәуіріміздің VII-VIII ғасырында өмір сүрді деген Ә.Марғұланның жобасы шамаға соғатын тәрізді.

Біз Қорқыт қабірі басында ұзақ отырдық. Одан беріректегі обаны әйгілі Ақсақ қыздың қабірі дейді. Марқұм Дүрман қожа:

– Қорқыттың қобызының дауысы айшылық жерден естіледі екен. Хан сарайында отырған 40 қыз осы дауысты естіп, құдіретті сарынға қарай елтіп жүре беріпті. Күн артынан күн өтеді, әлгі дауыс жеткізер емес. Қыздар далаға түнеген, ұйық­таса да, оянса да, қобыз үні құлағынан кет­пеген. Жолға тағы шығады. Ақыры, қыздардың бәрі­нің өкпесі өшіп өліпті. Қобыз дауысынан үмітін үзбе­ген тек ақсақ қыз болыпты. Сол ақсақ қыздың бейіті әлі күнге дейін Қорқыт қабіріне жақын жатыр, – деуші еді.

…– Мынау ақсақ қыздың қабірі, – дедік бәріміз әлгі обаның етегін басып тұрып.

Күн ыстық болатын. Сырдың аспаны айналып жерге түскендей күйіп-ақ тұр, қобыз дауысына елтіген қырық қыз секілді аяқ жолмен жортып ауылға қайтып келеміз.

– Қайдан келдің? – деді Жақы әжем.

– Қорқыт атаның бейітіне барып келдік.

– Обаның шетін бастыңдар ма?

– Бастық.

– Аяқтарың ауыратын болды ғой, – деп әжем тіземді уқалап жатыр. Сол күні шынымен-ақ қос тізем қақсап, біразға дейін көз ілмей шықтым. “Енді қайтып өз беттеріңше ол жаққа аяқ баспаңдар” деген әжемнің сөзін екі еткенім жоқ. Бірақ бала да болсақ, екінің бірінің қолы жетпейтін ұлы перзенттің қабірінің ақырғы кейпін көзімізбен көрдік. Мен солай ойлаймын. Көпке дейін “Диірментөбе” төңірегінен құлағыма Қорқыт қобызының сарыны құйылып тұрғандай болды.

– Қазір Қорқыттың қобызы жоқ қой, – деп елге келген талай адам айтты.

– Неге?

Бұл сұрақты мен қойғаным жоқ, үй ішіндегі әлдекімдердің әңгімесінен естігенім.

– Қобыздың ішегіне арналған қылды бесті аттың құйрығынан суыртпақтап отырып жұлады. Ат тірі болуы шарт. Оның қыл құйрығынан шығатын үн де сондай таза, тірі әуен секілді есіп тұрады.

– Қазір ондай қобыз бар ма?

– Жоқ, Қызылордада соқыр Ишан бар дейді… Соның қобызының қасиеті қайтпаған. Қалған қобыздар қатып-семіп кеткен ағаш іспетті. Ат құйрығының ірісінен 56, жіңішкесінен 55 тал алып ширатып, екі ішек етіп байлайды. Сол ішекті қылышымен осып-осып өткенде, жүз он бір тірі дауыс жамырап, алдыңнан андағайлап шыға келеді. Біз осындай қобыздардың талайын бақсылардың қолынан көрдік. Зікір саларда адамның көңіл-күйін бір сарынға бейімдеу үшін де Қорқыт қобызы қажет болған.

Мен осылайша киелі қобызды көруді арман­дап, Қорқыт сарынын өмірімде бір есітуді өзіме мақсат тұттым. Бекетүстін басып күндіз-түні оңтүс­тіктен солтүстікке, солтүстіктен оңтүстікке қарай қайшыласып ағылып жатқан пойыздар. Екпінінен Қорқыт күйінің желісі мен ішегі дың етіп үзіліп кететін секілді. Тағы да пойыз, одан соң тағы пойыз… Жай бара жатқан жоқ, біздің болашаққа деген арманымызды, Қорқыт атамның құдіретін әлдеқайда алып бара жатыр. Көгілдір сағымның арасынан суырылып шығады да, сол сағымға шым батып әлдеқайда асығыс ызғиды. Ізінен жей­деңді желбіретіп тұра жүгіргің келетіндей. Қал­май, жүрегіңді қолыңа алып жүгіре берсең, мұра­тыңа жететін секілдісің. Бірақ қайда барамын, күн батады, кеш түседі, түнемелік үйге қайтып оралуың керек.

Жақы әжемнің қасында сансыз сұрақтарымды қойып, алаңсыз жатырмын.

– Кәлима қайыр, – дейді әжем.

– Бисмилла р-рахман р-рахим…

– Е-е, кішкентай құлыныма ата-баба, Ленин-Сталин әруағы жар болғай,-дейді әжем көрпешені қымтап жатып.

– Әже, олар жар болғанда қайтеді? – деймін мен тағы.

– Жатсайшы, түннің тыныштығын бермедің ғой, – дейді Жақы әжем сұрақтардан мезі болған шаршаулы кейіппен. – Саған бәрін бүгін білу керек пе, кейін адам болғанда ұға жатарсың.

Мен әжемнің әңгімесінен ештеңе ұқпаған секілдімін. Біз бұл өмірде бар, бар да болса жоқ адам секілдіміз. Сірәсі, ертегілер елінде өмір сүрдік-ау деген ой келеді ғой.

Жалғасы бар