Мүсін өнері – ежелден келе жатқан өнер түрі. Ежелгі Египет, Греция, Рим, Қытай,Үнді, Жапон елдері сияқты Қазақстанның жерінде өнер түрлерінің ең көп таралған және көзге түсер көркемдік ықпалы мол өнер-мүсін өнері. Мүсіндеу өнері-бейнелеу өнерінің бір түрі. Мүсіндеу өнерінің кескіндеме, графика, сызбадан ерекшелігі, айырмашылығы- форманың барлық көлемінің анық көрсетілуінде. Мүсін-скульптура (латын сөзі). Мүсіндеу өнерінің негізгі объектісі-адам. Адамды сомдауда 3 түрге бөлінеді. Статуя- адамды толық сомдау, бюст-кеуделік мүсін, көп тұлғалы композиция-бірнеше адам тобын сомдаған мүсіндік шығарма.

Мүсіндеу – көркемөнердің бір түрі. Мүсін өнері — латынша кесу, шабу, жону деген мағынаны білдіреді. Мүсіндеудің сызба мен кескіндемеден айырмашылығы – барлық көлемін, пішінін анық көрсетеді. Мүсіндеудің негізгі объектісі – адам. Мүсін өнері ежелден келе жатқан көне өнердің бір түрі болып табылады. Ол тас дәуірінен бастап қалыптасқан, өңделе келіп классикалық өнерге айналған.

Мүсіндеудің түрлері: Монументті мүсіндеу және рельеф.

Монументті мүсіндеуде оның барлық жағынан қарауға болады. Рельефті мүсіндеуде жазықтық бетінде орындалады.

Қазақ мүсін өнерінің қалыптастырушысы Хакімжан Наурызбаев Парасат кавалер орденінің иегері. 300 ден астам жұмысы бар. Солардың ішінде ен танымал жұмыстары: «Абай Құнанбаев» ескерткіші, «Ш. Уәлиханов» Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясының алдында орналасқан биіктігі 8 м, «Ж. Жабаев» ескерткіштері тұлғалық мүсінге жатады. Келесі рельефті мүсін түріне тоқтала кетейік. Рельефті мүсін жоғарыда айтылып кеткендей белгілі бір жазықтық бетінде орындалады, ғимараттар қабырғаларында, тыйының бетінде.

Мүсін сомдауға көптеген заттар негізгі материал бола алады. Мысалы ағаш, түрлі тастар, саз балшықтар, металл, пластилин т. б. Осылардың ішінде мүсіндеуге үйрену үшін оқушыларға ең ыңғайлысы – саз балшық пен пластилин.

Олардың жақсы бір қасиеті ырыққа көнгіш, тез иленеді, жасаған мүсін формасын қалай өзгертем десең де ыңғайлы. Мүсін жасағанда қолданылатын басты қолданылатын құралдар: тақтайша, каркас, қалақша т. б. Мүсін орындағанда арнайы киім немесе алжапқыш кию керек. Өйткені олардың мектеп формасы былғанбауы тиіс. Мүсін кезінде айналмалы станокты пайдалану орынды. Бұл станокпен жұмыс істеу өте қолайлы.

Жан – жақты бұрып көруге болады. Мүмкіндігінше бір түсті пластилинді қолданған немесе саз балшықты қолданған дұрыс. Бұл біртұтас көруге ықпал етеді. Әр түрлі ала – құла болып кеткен пластилин көзді алдайды. Сомдалған мүсін пішінін жоғалтып алады.

Ақжан Бахытбек

Қорқыт ата Университетінің 3 курс студенті