Жалпыға бірдей қабылданған халықаралық стандарттарға қол жеткізуге ұмтылатын кез келген мемлекет дамуының маңызды көрсеткіші азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың тиімділігі, сот төрелігінің қол жетімділігі мен ашықтығы болып табылады.

Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қылмыстық процестің өкілеттіктерін нақты бөле отырып, тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін нығайтуға, әрбір кезеңде тиімді сүзгілер жасауға бағытталған үш буынды моделін енгізген.

Сот төрелігінің үш буынды моделі барлық дерлік елдерде қолданылады. Бұл модельде үш байланыс қылмыстық процеске жауап береді: полиция, прокуратура және сот. Бұл құрылымдар арасындағы өкілеттіктер нақты анықталған.

Үш буынды жүйенің әр кезеңі сотқа келмес бұрын қылмыстық іс өтуі керек сүзгі ретінде қызмет етеді.

«Күдікті деп тану туралы», «күдіктінің іс-әрекетінің саралануын айқындау», «қылмыстық құқық бұзушылықты саралау», «сотқа дейінгі тергеп-тексеру мерзімдерін үзу, тоқтату» шешімдері прокурордың келісімінсіз заңсыз болып есептеледі.

Бұрын қылмыстық қудалау органы қылмыстық істер бойынша өз бетінше шешім қабылдаған, ал прокурор бұл шешімге заңдылықты тексергеннен кейін ғана ықпал ете алатын, бұл азаматтардың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіру процесін едәуір кешіктіретін.

Бүгінгі күні Қызылорда қаласының прокуратурасымен 4256-дан астам негізгі шешімдердің заңдылығы мен негізділігі тексерілді, олардың 230-ы (немесе 5%) бас тартылды.

Түйінді шешімдер онлайн режимінде қалыптастырылатындығын ескере отырып, Қызылорда қаласының прокуратурасы тергеп-тексерудің электрондық форматын 97%-ға дейін айтарлықтай арттыра алды.

Қабылданған шаралар нәтижесінде азаматтардың конституциялық құқықтарын бұзуға жол берілген жоқ.

Жалпы, қылмыстық процестің үш буынды моделін енгізу нәтижелері бойынша қылмыстық қудалау органдарының қазіргі заманғы және технологиялық жүйесін қалыптастыру күтілуде, ол халық арасында үлкен құрметке ие болады.

Қызылорда қаласының прокуратурасы